W związku z zadaniami wynikającymi z ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa przedstawiamy Państwu podstawowe informacje dotyczące cyberbezpieczeństwa, zagrożeń i sposobów zabezpieczenia się przed nimi.
Cyberbezpieczeństwo zgodnie z obowiązującymi przepisami, to odporność systemów informacyjnych na działania naruszające poufność, integralność, dostępność i autentyczność przetwarzanych danych lub związanych z nimi usług oferowanych przez te systemy. Wszelkie zdarzenia mające lub mogące mieć niekorzystny wpływ na cyberbezpieczeństwo nazywane są zagrożeniami lub incydentami.
Najpopularniejsze zagrożenia w cyberprzestrzeni to:
- ataki socjotechniczne (przykładowo phishing, czyli metoda polegająca na wyłudzaniu poufnych informacji przez podszycie się pod godną zaufania osobę lub instytucję);
- kradzieże (wyłudzenia), modyfikacje lub niszczenie danych;
- kradzieże tożsamości;
- ataki z użyciem szkodliwego oprogramowania (malware, wirusy, robaki, itp.);
- blokowanie dostępu do usług;
- spam (niechciane lub niepotrzebne wiadomości elektroniczne mogące zawierać odnośniki do szkodliwego oprogramowania).
Opis niektórych z najpopularniejszych zagrożeń w cyberprzestrzeni
- Malware - oprogramowanie, które wykonuje złośliwe zadanie na urządzeniu docelowym lub w sieci, np. uszkadza dane lub przejmuje system.
- Phishing - atak za pośrednictwem poczty e-mail polegający na nakłonieniu odbiorcy wiadomości e-mail do ujawnienia poufnych informacji lub pobrania złośliwego oprogramowania.
- Spear Phishing - bardziej wyrafinowana forma phishingu, w której napastnik podszywa się pod osobę bliską osoby atakowanej.
- Atak typu “Man in the Middle” (MitM) - atak ten wymaga, aby napastnik znalazł się między dwiema stronami, które się komunikują i był w stanie przechwytywać wysyłane informacje.
- Trojan - (koń trojański) - oprogramowanie, które podszywa się pod przydatne lub ciekawe dla użytkownika aplikacje, implementując szkodliwe, ukryte przed użytkownikiem różne funkcje (oprogramowanie szantażujące - ransomware, szpiegujące - spyware etc.).
- Ransomware - atak polegający na zaszyfrowaniu danych w systemie docelowym i zażądaniu okupu w zamian za umożliwienie użytkownikowi ponownego dostępu do danych.
- Atak DoS lub DDoS - atak na system komputerowy lub usługę sieciową w celu uniemożliwienia działania poprzez zajęcie wszystkich wolnych zasobów. DDoS atakuje z wielu miejsc równocześnie.
- Ataki IoT w Internecie rzeczy - atak polegający na przejmowaniu kontroli nad urządzeniami w sieci Internet: inteligentnymi domami, budynkami, sieciami energetycznymi, urządzeniami gospodarstwa domowego - przemysłu etc.).
- Data Breaches (naruszenie danych) - atak tego typu polega na kradzieży danych. Motywy naruszeń danych obejmują przestępstwa: (tj. kradzieży tożsamości, chęci zawstydzenia instytucji, szpiegostwo i inne).
- Malware w aplikacjach telefonów. Urządzenia mobilne są szczególnie podatne na ataki złośliwego oprogramowania.
Przykładowe sposoby zabezpieczenia się przed zagrożeniami:
- aktualizowanie systemu operacyjnego i aplikacji bez zbędnej zwłoki;
- instalacja i użytkowanie oprogramowania przeciw wirusom i spyware. Najlepiej stosować ochronę w czasie rzeczywistym;
- aktualizacja oprogramowania antywirusowego oraz bazy danych wirusów;
- sprawdzanie plików pobranych z Internetu za pomocą programu antywirusowego;
- pamiętanie o uruchomieniu firewalla;
- nie otwieranie plików nieznanego pochodzenia;
- korzystanie ze stron banków, poczty elektronicznej czy portali społecznościowych, które mają ważny certyfikat bezpieczeństwa, chyba, że masz stuprocentową pewność z innego źródła, że strona taka jest bezpieczna;
- regularne skanowanie komputera i sprawdzanie procesów sieciowych. Jeśli się na tym nie znasz poproś o sprawdzenie kogoś, kto się zna. Czasami złośliwe oprogramowanie nawiązujące własne połączenia z Internetem, wysyłając twoje hasła i inne prywatne dane do sieci. Może również zainstalować się na komputerze mimo dobrej ochrony;
- nie używanie niesprawdzonych programów zabezpieczających czy też do publikowania własnych plików w Internecie (mogą one np. podłączać niechciane linijki kodu do źródła strony);
- regularne wykonywanie kopii zapasowych ważnych danych;
- staranie się aby nie odwiedzać zbyt często stron, które oferują niesamowite atrakcje (darmowe filmiki, muzykę, albo łatwy zarobek przy rozsyłaniu spamu) – często na takich stronach znajdują się ukryte wirusy, trojany i inne zagrożenia;
- nie zostawianie danych osobowych w niesprawdzonych serwisach i na stronach, jeżeli nie ma się absolutnej pewności, że nie są one widoczne dla osób trzecich oraz nie wysyłanie w wiadomościach e-mail żadnych poufnych danych w formie otwartego tekstu przykładowo dane powinny być zabezpieczone hasłem i zaszyfrowane. Hasło najlepiej przekazuj w sposób bezpieczny przy użyciu innego środka komunikacji;
- należy pamiętać, że żaden bank czy Urząd nie wysyła e-maili do swoich klientów/interesantów z prośbą o podanie hasła lub loginu w celu ich weryfikacji.
Zrozumienie zagrożeń cyberbezpieczeństwa i stosowanie sposobów zabezpieczania się przed zagrożeniami to wiedza niezbędna każdemu użytkownikowi komputera, smartphona czy też usług internetowych. Należy pamiętać, że najlepszym sposobem na ustrzeżenie się przed negatywnymi skutkami zagrożeń jest działalność zapobiegawcza.
Zachęcamy do zapoznania się z poniżej zawartymi treściami w celu uzyskania szczegółowych informacji dotyczących cyberbezpieczeństwa:
- Ministerstwo Cyfryzacji oraz baza wiedzy
- Zestaw porad bezpieczeństwa dla użytkowników komputerów CSIRT NASK – Zespołu Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego działającego na poziomie krajowym,
- Publikacje z zakresu cyberbezpieczeństwa.
